Είχαμε τη χαρά να συνεργαστούμε μέσα στη χρονιά με τον Όμιλο Τέχνης της κυρίας Αντωνίου Βίκυς. Επισκεφθήκαμε, λοιπόν, το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και συνομιλήσαμε με τον Επιμελητή Αρχαιοτήτων του Μουσείου, Πασχαλίδη Κωνασταντίνο. Ο κύριος Πασχαλίδης έχει μελετήσει και δημοσιεύσει τα ευρήματα του
μινωικού νεκροταφείου στη θέση Τουρλωτή Σητείας και έχει συνθέσει διάφορα
επιστημονικά άρθρα, που πραγματεύονται θέματα ταφικών εθίμων, αρχιτεκτονικής,
κεραμικής και χαλκοτεχνίας του κρητομυκηναϊκού κόσμου. Τα τελευταία χρόνια καταπιάνεται και με ζητήματα
αρχειακής έρευνας σχετικά με την ιστορία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και του
Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Τον περιμέναμε στην είσοδο του Μουσείου για να του πάρουμε συνέντευξη πολύ αγχωμένοι. Λόγω της υψηλής θέσης του στο μουσείο και λόγω της μόρφωσης του σίγουρα περιμέναμε κάποιον πιο απόμακρο, τυπικό κύριο και όμως η πόρτα άνοιξε και εμφανίστηκε με ένα ζεστό χαμόγελο ο κύριος Πασχαλίδης.
Δεν ξεχνάμε με πόση καλοσύνη μας υποδέχτηκε και μας οδήγησε σε μία ειδική αίθουσα με προτομές αρχαίων διδασκάλων προκειμένου να είμαστε πιο ήσυχα και να μπορούμε πιο εύκολα να συζητήσουμε μαζί του.
Μιλούσε γεμάτος πάθος για την επιστήμη του, το οποίο το μετέδωσε και σε εμάς. Δέχτηκε να βγάλουμε φωτογραφίες μαζί του, μάς ξενάγησε και μας έκανε να καταλάβουμε πως όταν αγαπάς αυτό που κάνεις σίγουρα πετυχαίνεις…
Ένας άνθρωπος που είμαστε περήφανοι που είχαμε την τιμή να τον συναντήσουμε. Τόσο οικείος, ευγενικός και προσιτός.
Κύριε Πασχαλίδη, σας ευχαριστούμε !
Τέτοιους αρχαιολόγους θέλουμε!!
Τι θεωρείτε πως αποτέλεσε έμπνευση για να γίνετε αρχαιολόγος;
«Από μικρός ενδιαφερόμουν για τα παλιά πράγματα και να μάθω τι έγινε πριν, οπότε ρωτούσα τους γονείς μου και τους παππούδες μου ποιος έμενε πριν από εμάς σε αυτό το σπίτι, ποιανού ήταν το χωράφι πριν το αγοράσουμε και χτίσουμε ένα μικρό εξοχικό; Και με ενδιέφερε πάντα να καταλάβω τι ήταν τα μικρά σπασμένα πράγματα στο χώμα που έβλεπα από μικρός που μετά όταν μεγάλωσα κατάλαβα πως ήταν σπασμένα κεραμικά από προηγούμενους αιώνες. Όποτε με έναν τρόπο ήθελα λίγο να εξηγήσω από πού προέρχομαι και τι είδους άνθρωποι υπήρχαν πριν από εμένα στον ίδιο τόπο».
Ποια θεωρείτε ότι είναι η μεγαλύτερη δυσκολία στο επάγγελμα ενός Αρχαιολόγου;
«Η ειλικρινή γλώσσα ενός ανθρώπου που «αύριο» θα επιλέξετε και θα αγωνιστείτε για να ακολουθήσετε ένα επάγγελμα και μία σταδιοδρομία, μια ανατομία που σας ενδιαφέρει. Από τη στιγμή που σου αρέσει το αντικείμενο και θέλεις να δουλέψεις ως αρχαιολόγος πρέπει να είσαι πολύ επίμονος και τυχερός. Είναι σαν το αντικείμενο του ηθοποιού. Μπορεί πολλοί άνθρωποι να αγαπούν το θέατρο και να είναι ηθοποιοί, αλλά πολλοί λίγοι θα καταφέρουν να γίνουν επαγγελματίες και αυτό γιατί είναι λίγες οι θέσεις και πολλοί οι άνθρωποι επιθυμούν να είναι εκεί. Όποτε θα έλεγα η δυσκολία είναι να γίνεις επαγγελματίας αρχαιολόγος».
Έχετε συμμετάσχει σε πολλά προγράμματα εκσκαφών. Ποιο από αυτά ξεχωρίζετε;
«Είμαι πάρα πολλά χρόνια εδώ πολύ πριν γεννηθείτε, ήμουν ακόμα φοιτητής και είχα πάει σε μία ανασκαφή που ήταν στις Κυκλάδες. Ήταν μεσημέρι και ξεκουραζόταν η ομάδα της ανασκαφής λίγο πιο μακριά και μένανε σε αντίσκηνο, και δεν υπήρχε ούτε ρεύμα και ούτε δρόμος να πας. Εκείνο το μεσημέρι διευθύντρια της ανασκαφής μου είπε εάν θέλω να δουλέψω λίγο στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου και να κάνεις ένα μικρό σκάμμα και να μαζέψω ό,τι βρω από 10 εκατοστά βάθους για να βρούμε τι υπήρχε πριν κάτω από αυτό το δάπεδο. Και έτσι όπως δούλευα στην ησυχία μου, αντίκρισα απέναντι στο αρχαίο θέατρο, που μόλις είχε ανοίξει η ανασκαφή αυτό το μικρό κομμάτι που σωζόταν και τα σκαλιά είχαν αυτήν την καμπυλότητα. Από τους ανθρώπους που πατούσαν πάνω από αιώνες και που είχαν να αρχίσουν να τα φθείρουν και αμέσως αυτό δεν ήταν ένα χτισμένο κατασκεύασμα από πέτρες, αλλά ήταν ένας χώρος όπου θα μπορούσα να φανταστώ χιλιάδες ανθρώπους να έχουν προηγηθεί και πριν από 3 λεπτά να είχε φύγει ο τελευταίος».
Τι θα λέγατε στους νέους που θα ήθελαν να ασχοληθούν με την Αρχαιολογία;
«Θα τους έλεγα να μην ακούνε κανένα ενήλικα και να βρουν ακριβώς αυτό που τους συγκινεί και ενδιαφέρει. Και να μάθουν αυτό που τους ενδιαφέρει καλύτερα από τους άλλους, για να μπορούν να το υποστηρίξουν. Να μια χρήσιμη συμβουλή που δεν μας έδωσαν: Να μην είστε ποτέ σίγουροι, ποτέ, ποτέ, ποτέ δεν μπορεί κανείς πεις πως αυτό χρονολογείται τότε και απεικονίζει τον τάδε απεικονισμένα. Θα πεις ότι αυτό έτσι όπως το καταλαβαίνω, σύμφωνα με όλα τα παρόμοια πράγματα και σύμφωνα με τον τρόπο που έχει κατασκευαστεί. Μάλλον απεικονίζει τον τάδε τον άνθρωπο και το αποδείξεις θα δείτε πώς σχηματίζονται τα μάτια και τα φρύδια του στα απεικονισμένα πορτρέτα. Για να αποδείξεις κάτι πρέπει πάντα να βρεις σύμφωνα με αυτά που κατάλαβες από όσα έχεις συγκεντρώσει. Κανένας αρχαιολόγος δεν έχει δικαίωμα να πει ότι έτσι ήταν τα πράγματα, γιατί δεν είμασταν εκεί».
Ποια είναι η σημασία της επιστήμης της αρχαιολογίας για την υπόλοιπη κοινωνία;
«Ωραία, δούλευα για πολλά χρόνια σε μία ανασκαφή ενός χωριού σε μία μικρή πόλη, τώρα έναν οικισμό και ήταν ένα χωριό την μυκηναϊκής εποχής από το 3.600 έως το 3200 π.Χ. Και εκεί όπως σκάβαμε , έβλεπες ένα ερείπιο πάνω από ένα παλιότερο ερείπιο και στα δάπεδα άρχιζαν να σχηματίζονται μικρές μικρές θήκες, όπου πολλές γυναίκες είχαν θάψει μωράκια που πέθαναν λίγο μετά τη γέννα και ήταν πολλά. Δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε γιατί το κάνουν αυτό. Ήμασταν οι πρώτοι μιας και δεν το είχαν παρατηρήσει αντίστοιχοι αρχαιολόγοι της τριγύρω περιοχής. Ήταν ένα έθιμο, όταν πεθαίνουν μικρά παιδάκια, πριν μάθουν να μιλούν και περπατήσουν, δεν τα πάνε στο νεκροταφείο, δεν τα αποχωρίζονται, αλλά τα θάβουν κάτω από το σπίτι για να μένουν για πάντα εκεί. Όταν αργότερα κάναμε γενεαλογική ανάλυση για πρώτη φορά, είδαμε ότι όλα τους ήταν πρώτα ξαδερφάκια και ότι όλα συνδέονται από τους πατέρες τους, οπότε καταλάβαμε ότι σε αυτό το χωριό παντρεύονταν, έφερναν τις γυναίκες εκεί και μεγάλωναν τα παιδιά τους. Αυτό το καταλάβαμε από τα παιδιά που δεν έζησαν. Έτσι, ανοίγει ένα τεράστιο παράθυρο πληροφορίας και ζωής για κάτι που είναι πανάρχαιο, και ανώνυμο. Από τη στιγμή που έμαθα ότι σε ένα σπίτι ζούσαν πάρα πολλά ξαδέρφια, όπου τα πιο τυχερά μεγάλωναν, κατάλαβα ότι δεν δουλεύουμε ακριβώς το παρελθόν, αλλά μελετούμε τον τρόπο που ζουν οι άνθρωποι, δηλαδή μελετάμε την ανθρώπινη φύση. Οι άνθρωποι δεν έχουν αλλάξει, τα μέσα που διαθέτουμε αλλάζουν, οι άνθρωποι έχουμε τον ίδιο τρόπο να προσέχουμε, να βαριόμαστε, να μας εκνευρίζουν οι καθηγητές μας, να μας εκνευρίζουν οι γονείς μας, να αγαπάμε τους καθηγητές μας, να αγαπάμε τους γονείς μας.. Αυτό υπήρχε πάντα.. Είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι και θα μπορούσαμε και θα μπορούσαμε να έχουμε γεννηθεί εκεί και εκείνοι να έχουν γεννηθεί εδώ. Είναι εντελώς τυχαίο το πού κληρώθηκε ο καθένας να γεννηθεί. Μελετώντας την αρχαιότητα, μελετάμε τους ανθρώπους ή τουλάχιστον αυτή είναι η δική μου εντύπωση».